Avrupa'da
"Türk Dilini" Tanıtan
İlk Yazılar
Türkçe
ne zaman Avrupa'da görülmüştür?
Türk
dili ve uygarlığı üzerine yayımlanan en eski yapıtlar İtalyanca'dır.
Türkleri
Anadolu'da ilk tanıyan Avrupa ulusu Venedik ve Cenevizli İtalyanlar
olmuştur.
Karadeniz'in
kuzeyindeki Kıpcak Türklerini Katolik dinine çekmek için 14. yüzyılın başında (Latince- Farsca- Kıpcak Türkçesi) biçiminde
düzenlenmiş Codex Cumanicus adlı sözlüğü (1303), Türk diliyle ilgili İtalyanca
kitaplara başlangıç olarak saymak gerekir.
14.-
17. yüzyılarda özellikle Venedik kent devletiyle Osmanlı İmparotorluğu
arasındaki tecimsel ve politik ilişkilerin yoğun oluşu, Türk ekiniyle ilgili
kitapların sayısının artmasını sağlamıştır.
İtalyan
gezginleriyle elçilerinin günlük ve notları da bunlara eklenince, İtalyan
kitaplıklarında Türkçe üzerine yazılan yapıtların sayısı artmıştır.
1688
yılında Venedik'de basılan Giambattista Dona'nın "Della Letteratura de'
Turchi" (Türklerin Yazınına Dair) adlı
yapıtı, Avrupa'da Türk yazını üzerine çıkan ilk kitap
olarak kabul edilmektedir.
Yazar
İtalya'da Bergamo kentinde doğan, devlet yönetiminde çalışmış bir ailenin
çocuğu idi.
1681
yılında Venedik Devleti'nin Istanbul elçiliğine atandı.
Orada
üç yıl boyunca Osmanlı-Türk yaşamını ve ekinini her yönüyle yakından tanımaya
çalıştı.
Kendi çevirmeninin de yardımıyla kitabını
hazırladı.
Venedik'e
döndükten ve üzerinde çalıştıktan sonra küçük boyutta 140 sayfa
olarak 1688'de yayımlamıştır.
Kitabında
Istanbul'dan, yapılarından, Osmanlı Devletinden, Osmanlı Türkçe'sinden söz
eder.
Birçok
şairin olduğunu söyler.
Bundan
sonra aşağı yukarı kırk beş sayfa matematik, gökbilim, musiki,
tarih, felsefe ve kimya gibi dallarda çalışan Osmanlı bilginlerinin adları
kısaca verilmiştir.
Bu
kitap İtalya'da kendi devrinde önemli bir boşluğu doldurmuştur.
Çok
basit gibi gözüken bu olay bir yol açmıştır. Daha sonra 1787'de rahip
Giambattista Toderini Venedik'te üç ciltlik "La Letteratura Turchesca" (Türk Yazını)
adlı yapıtını yazmıştır.
Uzun
yıllar sonra ünlü İtalyan Türkbilimci Alessio Bombaci "La Letteratura
Turca"sıyla (Türk yazını-1962) İtalya'daki Türk yazını tarihi kitaplarına
yeni bir halka eklemiştir.
Avrupa'nın
Türklerle ve Türkçe ile karşılaşmasının ilk örneği olduğu için bunları buraya
aldım.
Daha
da alınacak birçok örnek olduğu gibi...
25
Şubat 2000 Cuma, Aschaffenburg,
"Model arayışlarına ışık
tutabilmeye, düşünce üretmeye ve uğraş vermeğe yönelik bir çalışma. "
09. Bölüm
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder